De SP maakt zich zorgen over de eenzijdige informatievoorziening die kan ontstaan door algoritmegebruik op sociale media, en stelt daarom een Commissie Digitalisering voor. De partij wil ook een minimumtarief voor (freelance) journalisten. Op internationaal gebied maakte de SP zich hard voor persvrijheid, en trachtte zij de Nederlandse inzet hierop te verbeteren.
“Door de invoering van een minimumtarief kunnen (freelance) journalisten en fotografen voortaan een fatsoenlijke boterham verdienen.” (verkiezingsprogramma)
“Internet en sociale media moeten voor iedereen beschikbaar en betaalbaar zijn. En de democratie versterken. Daarom nemen we maatregelen tegen grote techbedrijven als die algoritmes gebruiken die eenzijdige informatievoorziening creëren. Sociale media mogen geen vrijplaatsen zijn voor bedreiging en intimidatie. We willen dat een ‘Commissie-Digitalisering’ de politiek adviseert over de maatschappelijke gevolgen van technologische ontwikkelingen en voorstellen doet voor aanvullende burgerrechten in het digitale tijdperk.” (verkiezingsprogramma)
Objectiviteit en waarheid van de informatie die we te zien krijgen
Score: redelijk
In het verkiezingsprogramma schrijft de SP over een eenzijdige informatievoorziening die kan ontstaan door algoritmen. Daar wil de SP concrete maatregelen tegen nemen, o.a. door een Commissie op te zetten. In zowel het verkiezingsprogramma als de debatten die zijn geanalyseerd was niks te vinden over mediawijsheid.
“Internet en sociale media moeten voor iedereen beschikbaar en betaalbaar zijn. En de democratie versterken. Daarom nemen we maatregelen tegen grote techbedrijven als die algoritmes gebruiken die eenzijdige informatievoorziening creëren. Sociale media mogen geen vrijplaatsen zijn voor bedreiging en intimidatie. We willen dat een ‘Commissie-Digitalisering’ de politiek adviseert over de maatschappelijke gevolgen van technologische ontwikkelingen en voorstellen doet voor aanvullende burgerrechten in het digitale tijdperk.” (verkiezingsprogramma)
“Toezicht is nodig op de algoritmes die sociale mediabedrijven gebruiken.” (verkiezingsprogramma)
Toegang tot betrouwbare en diverse informatie onder druk
Score: proactief
In de OCW-begroting besprak de SP het risico van monopolies door de overname door Belgische mediaconcerns, en werd het mededingingsrecht in twijfel getrokken. Ook nam de partij het in de OCW-begroting op voor een eerlijke beloning en werkzekerheid voor journalisten. In het verkiezingsprogramma is te lezen dat een minimumtarief voor (freelance) journalisten wordt ingesteld. De SP stemde dan ook voor de motie over meer stimuleringsmaatregelen voor de media. Bovendien zette de partij aan tot het Tijdelijke Steunfonds voor Lokale Informatievoorziening, waarmee 11 miljoen euro werd vrijgemaakt om lokale en regionale media extra te ondersteunen tijdens de coronacrisis. Tenslotte wordt in het SP-verkiezingsprogramma gepleit voor behoud en versterking van de lokale media. Over de publieke omroep en de opkomst van Big Tech schrijft het verkiezingsprogramma niet.
“Door de invoering van een minimumtarief kunnen (freelance) journalisten en fotografen voortaan een fatsoenlijke boterham verdienen.” (verkiezingsprogramma)
“We zetten ons in voor het behoud en de versterking van de onafhankelijke lokale media. “ (verkiezingsprogramma)
”Waar een paar mensen ontzettend rijk worden in de media, is het sappelen aan de onderkant van de piramide. Wat dat betreft is het in de media niet heel veel anders dan in de rest van de wereld. Een aaneensluiting van tijdelijke contractjes, tarieven die onder druk staan, opdrachtgevers die liever hun aandeelhouders spekken dan hun journalist een vast contract geven. De analyse in de brief van de minister vind ik prima, maar de maatregelen vallen mij wel wat tegen. Het is net alsof de maatregelen aan het eind van elke alinea zijn weggevallen. Komen er nu minimumtarieven? Gaat de minister bijvoorbeeld de geschillencommissie auteursrecht verplichten? Wat ons betreft wel. Onder druk van de VVD, vermoed ik zomaar, gaat de publieke omroep steeds meer content verspreiden op sociale media. Daar valt op het eerste gezicht best wel wat voor te zeggen, want hierdoor kunnen publieke omroepen jongeren bijvoorbeeld beter bereiken. Tegelijkertijd zijn er ook een aantal vraagtekens bij te plaatsen. In plaats van dat de publieke omroep alle middelen inzet om een publiek alternatief te bieden voor socialemediaplatforms van ‘s wereld grootste multinationals, draagt hij op deze manier juist bij aan de winstgevendheid van deze platforms, terwijl ze het verdienmodel van Nederlandse mediabedrijven kannibaliseren. Daar valt gewoon moeilijk tegenop te concurreren.” (OCW-begroting)
“Ik vind het werkelijk bizar dat Vlaamse bedrijven met een oude ik geloof krantenbezorgsubsidie, die ze allang niet meer gebruiken, ondertussen bijna elke Nederlandse krant hebben opgekocht en dat de heer Van Thillo tientallen miljoenen aan dividend aan zichzelf uit kan keren. Hij verdient aan kranten waar freelancers zo slecht verdienen. Mijn conclusie is — ik ben benieuwd hoe de minister daarover denkt — dat het mededingingsrecht niet werkt voor deze sector.” (OCW-begroting)
“Ik denk dat we ervoor moeten zorgen dat sneller de grens wordt bereikt van wat onze toezichthouders toelaatbaar achten wanneer het gaat om de accumulatie van macht bij commerciële partijen. Bij wasmachines is het misschien prima als we kunnen kiezen uit drie of vier, maar misschien is het helemaal niet zo verstandig als onze commerciële media in drie of vier handen is. Je zou per sector moeten kijken wat een gezonde marktordening is. Ik denk dat wij in ieder geval de conclusie kunnen trekken dat dit dat niet is. Dan moet je kijken wat je daaraan kunt veranderen.” (OCW-begroting)
Pal staan voor persvrijheid in de EU en daarbuiten
Score: goed
In het verkiezingsprogramma van de SP staat de persvrijheid op het wereldtoneel niet vermeld. Tevens wordt nauwelijks in gegaan op conditionaliteit. Maar in het BZ-begrotingsdebat vroeg de SP herhaaldelijk naar de onderdrukking van de internationale pers. Ook diende de SP een motie in die opriep tot een verhoging van het Nederlandse budget voor persvrijheid wereldwijd, die nooit in stemming werd gebracht.
“De Europese Unie moet het eigen huis eerst op orde maken voordat we nieuwe gasten kunnen ontvangen. Niet alleen de nieuwe maar ook de huidige lidstaten zouden we periodiek moeten beoordelen of ze nog aan de voorwaarden voldoen.” (verkiezingsprogramma)
“Uit antwoorden van de minister begrijp ik dat een tweetal over meerdere jaren gespreide subsidies voor programma’s gericht op persvrijheid dit jaar door het kabinet beëindigd worden. […] Ik verzoek de minister om niet te bezuinigen op dit aspect van het mensenrechtenbeleid, maar juist te kijken of extra investeringen in persvrijheid mogelijk zijn. Is de minister daartoe bereid?” (BZ-begroting)
Moties & amendementen
Motie van het lid Karabulut c.s. over niet bezuinigen op persvrijheid als aspect van het mensenrechtenbeleid (Cie. BZ) (nooit in stemming gebracht)
Indiener: SP
Mede-indieners: GroenLinks en PvdA
De veiligheid van journalisten in Nederland
Score: goed
In het verkiezingsprogramma van de SP is te lezen dat bedreigingen van journalisten altijd moeten worden onderzocht en vervolgd. In de OCW-begroting zei de SP dat er ook naar journalisten zelf moet worden geluisterd in de vorming van dit beleid.
“Bedreiging van journalisten accepteren we niet, dat wordt altijd onderzocht en vervolgd.” (verkiezingsprogramma)
“Het is voor het functioneren van onze democratie van het allergrootste belang dat journalisten in veiligheid hun werk kunnen doen. Ik had daar een heel stuk over voorbereid, maar ik zag dat het bij de begrotingsbehandeling van Justitie en Veiligheid zeer uitgebreid aan de orde is gekomen. Ik kan me grotendeels aansluiten bij de voorstellen die daar gedaan zijn. Ik miste daar nog wel de wens van de journalistiek zelf. Het is heel erg benaderd vanuit “een snel bereikbaar telefoonnummer”, dit en dat, maar ik was benieuwd of de minister ons iets zou kunnen vertellen over de wensen vanuit de journalistiek zelf op het gebied van veiligheid en veilig je werk kunnen doen. Welke wensen hebben de journalisten tegenover hem of zijn ambtsgenoot geuit? Wat kunnen wij betekenen of wat kan hij betekenen om ervoor te zorgen dat journalisten in alle veiligheid hun werk kunnen doen? Dat is namelijk ontzettend belangrijk.” (OCW-begroting)